Op 10 februari 2023 was het terug verzamelen geblazen voor de leden van de wijnvereniging Vinosi. Na Italië, in de maand december, kwam een ander groot vakantie- en wijnland aan de beurt, nl. Spanje en Wim Casteur was hierbij onze leidsman.
Na een algemene inleiding over de wijn in Spanje kon het proeven starten… En proeven betrof hier niet enkel de wijnen, maar zeker ook de aangepaste hapjes… Het was derhalve eveneens een wine and food paring op zoek naar de ideale combinatie van enerzijds exclusieve, ongekende Spaanse wijnen en anderzijds fingerfood en tapa’s zoals scampis bij de witte wijnen, Spaanse schapen- en geitenkaas en jamon bij de sherry…
De eerste wijn was er één van eigen bodem, althans van de wijngaard van Wim in het diepe zuiden van Spanje. De wijn, Palomino de Sanlucar (100% Palomino druif) komt van één van de beste wijngaarden (Pago de Maina) uit de streek (op 5 km van de oceaan met een Barajuela Albariza kalkbodem). De stokken zijn 80 jaar oud, staan op een hoogte tussen 65 en 75 boven zeeniveau, op een stuk afhellend naar het zuiden. Het is een Palomino-wijn “nieuwe generatie”: mineraliteit en ziltigheid gaan voor op het fruit. Aroma’s van wilde gisten en een hint van de flor, rijp wit fruit, cider en een vleugje citrus tegen een minerale, stenige achtergrond. Vol en droog in de mond. De mineraliteit komt ook terug in de smaak. Laag in zuren. Culinair is dit een alleskunner: zeevruchten, visgerechten, slaatjes, tomaat (gerechten met wat zuren dus), bij verschillende kazen.
De (eveneens onbekende) tweede witte wijn (Doniene Gorronda) betrof ook een bij ons onbekende druif, nl. de Hondarrabi Zuri (100 %). De druiven komen van wijngaarden in de Zumetxaga regio, met extreem arme bodems van zand- en leisteen. Na een korte koude maceratie volgt een gisting met autochtone gisten. De wijn rijpt nog enkele maanden ‘sur lie’. Krachtige aroma’s van rijp wit fruit, kruiden, hazelnoot… Verticaal geïntegreerd in de mond, met ziltige toetsen, stevige zuren. Complexe wijn, die culinair breed inzetbaar is…
Na de witte wijnen kwamen de stevige rode wijnen aan bod.
Als eerste presenteerde Wim een wijn uit de regio Tarragona: zeker een verrassing, 85% Cariñena (lokaal: Samsò) en 15% Garnacha. Selectie van de beste, oude wijnstokken (meer dan 60 jaar!). 17 maanden lagering in Franse eiken vaten en dan nog eens 24 maanden op fles.
Complexe aroma’s van zowel rood als jammy zwart fruit. Mediterraans kruid, geroosterde koffiebonen, groene peper, kruidnagel … Bijzonder evenwichtig en soepel, met rijpe, ronde tannines en een lange, fruitige afdronk. Past uitstekend bij gevogelte, vleeswaren, belegen kazen, eend, gegrild rood vlees, geroosterd lam… Een najaarswijntje voor bij de haard!
Vervolgens was er de zeer voortreffelijke Dehesa del Carrizal, 2018 uit La Mancha. Een uitzonderlijk en eerder zeldzaam product, want 100% Petit Verdot. 12 tot 15 maanden op Franse eiken vaten (nieuw en 1 jaar oud). Aroma’s van een bijzondere druif geeft bijzondere resultaten: bessen, ander rood fruit, zoethout met een balsamische ondertoon. Fijne hints van grafiet (typisch voor deze druif). Zachte, frisse aanzet die onder invloed van rijpe tannines, en dat is opmerkelijk gezien zijn jonge leeftijd, evolueert naar een lange, volle afdronk. Lekker bij kruidige vleesgerechten, pasta’s op basis van tomatensaus, steak met geroosterde groenteschotel en zeker ook bij gerookte hammen….
In opgaande lijn was er de Fuentenarro Reserva (Ribera del Douero): 100% Tempranillo (lokaal: Tinto Fino). Wijngaarden op 830 meter hoogte en een bodem van klei. Biodynamisch bewerkt. De stokken zijn 60 jaar oud. Deze reserva rijpt 18 maanden op Amerikaanse eiken vaten (50%) en Franse eiken vaten (50%). De wijn geeft krachtige, complexe aroma’s van rijp rood en zwart fruit, cassis, zwarte olijven, toast, chocolade… Erg minerale ‘ruggengraat’. In de mond: sappig, rond, evenwichtig met een mooie aciditeit. Ellenlange afdronk. Past bij rood vlees, wild, klassieke stoofpotjes met vlees… En wijn met een grote capaciteit!
En “de vergeten wijnschat van Spanje”?
De avond werd inderdaad prachtig afgerond met een rondje sherry. Uiteraard voortreffelijk ingeleid door Wim met een uiteenzetting over het hele proces van sherry maken (Solero), de verschillende types, smaken en genres… Passeerden aldus de revue: krachtige Fino uit Jerez de la Frontera naar zilte Manzanilla uit Sanlúcar de Barrameda. Van een fijne Amontillado over een complexe Palo Cortado naar een krachtige Oloroso…
Voor het proeven had Wim drie types gereserveerd:
Als eerste de Fino Caberrubia Saca: 100% Palomino Fino, samengesteld uit verschillende jaargangen van de Fino Barajuela (blend van 2 bota’s uit 2017, 1 uit 2018 en één uit 2019). Het uitbundige jaar 2019 geeft deze blend een hogere intensiteit, punch en sapiditeit. Aangename, frisse neus met een fruitigheid die atypisch is voor sherry. Deze fruitigheid is het rechtstreekse gevolg van de asoleo (druiven worden eventjes verder gedroogd in de zon op matten, zoals in de 19e eeuw) en het beperken van de invloed van de flor. Aroma’s van gestoofde appel en perzik, soja, curry, noten. Licht oxidatieve tonen ook. Een lichte fruitigheid die na enkele seconden wordt afgestopt door de kracht van de Barajuela Albariza en de flor. Past bij asperges, kazen, kruidige gerechten (bijvoorbeeld oosterse keuken), bij noten, rijstschotels, maar kan ook gewoon als aperitief.
Vervolgens was er er de Amonttillado Fossi. Een sherry van 100% Palomino Fino. Deze Amontillado is het resultaat van twee zeer verschillende verouderingsprocessen. Eerst onder flor en vervolgens oxidatief. Deze evolutie zorgt ervoor dat een Amontillado de elegantie van een Fino combineert met de expressiviteit van een Oloroso. Gemaakt volgens het Solera -systeem van ongeveer 13 jaar waarvan 5 jaar onder flor en ongeveer 8 jaar oxidatief. Intense aroma’s van geroosterde amandelen, hazelnoot, kruid en venkel. Fris en zacht tegelijk, een beetje prikkelend in de mond, met hints van gedroogd fruit en weer venkel. Lange afdronk. Past goed bij hartige soepen, ansjovis, voorgerechten met vlees en pittige Indische gerechten.
Als slot proefden we een Palo Cortado, wat eerder een complexe oenologische zeldzaamheid is… Dus, “een specialeke”: Oloroso Xpertvinum ‘Singular y Ancestral’! 100% Palomino Fino. De Palo Cortado komt voort uit wijnen die oorspronkelijk bestemd waren voor Fino’s of Manzanilla’s, maar waarvan de florwerking niet naar wens verliep. Waarna de wijnbouwers beslissen om de wijn te versterken en verder oxidatief te laten verouderen. Een Palo Cortado combineert dan ook de fijnheid van een Amontillado met de aromatische kracht van een Oloroso.
In ons glas schitterde een oranje, karamelkleurige wijn: 100% Palomino, met alleen een oxidatieve opvoeding (van minstens 40 jaar), gebotteld in eigen beheer (van Expertvinum) na goedkeuring door de Consejo Regulador van D.O. Jerez y Manzanilla. Weelderige neus van gedroogde vijgen, confituur van rode vruchten, likeur van noten, boenwas, ceder, tabak,… Ondersteund door een mooie, citrusachtige aciditeit. Rijk in de mond, met een mooie balans tussen een rondeur van gedroogd fruit en bessen en diezelfde citrusachtige aciditeit. Ellenlange afdronk met hinten van citrus en toast. Schitterend als digestief (met een relatief laag alcoholgehalte dus), maar ook bij wild, patés,…
Het was na 23.00 uur toen Wim de avond afrondde en Luc, onze voorzitter, Wim uitgebreid dankte…
Onze wijnkennis werd immers versterkt met volgende inzichten betreffende de geproefde Spaanse wijnen:
- Authenticiteit en karakter: minder fruit, meer ziltigheid, een uitgesproken aromatisch profiel. Samengevat: ze vervelen nooit, deze palominowijnen.
- Sapidez: een fraîcheur die niet gelinkt is aan zuren, maar aan een verfrissende mineraliteit. Palmino is als druif een schitterende vertaler van de typische kalkbodems uit de regio rond Jerez de la Frontera. De druif heeft an sich weinig aciditeit, maar slaagt er wonderlijk in om al die kalk om te zetten in unieke wijnen.
- Culinaire inzetbaarheid: deze wijnen (en ook de sherry’s) geven onvermoede mogelijkheden. Zeevruchten, witte en groene asperges, tomaten (en bij uitbreiding gerechten met meer zuren), jamón, sardientjes, rijpe en gezouten kazen,… maar ook complexe gerechten met heel veel ingrediënten. Ze passen ook bijzonder goed bij umami: oude parmezaan, zeewier en de ultieme umamibom: sojasaus…
- Back to the future: terroir staat meer dan centraal in wat vandaag in de regio Jerez beweegt. Meer en meer werken de wijnbouwers ‘à la Bourgogne’ en gaan ze wijnen van aparte percelen apart vinifiëren in plaats van de verschillende mosto’s te mengen om er dan klassieke sherry mee te maken. Factoren als de ligging (hoogte, afstand tot de oceaan, overheersende winden, …) en de soort albarizabodem gaan een bepalende rol spelen.
- Vino de pasto: is een oude Spaanse term voor tafelwijn, te interpreteren als een wijn die niet onder een bepaalde denominatie valt. En zoals dat in andere delen van de wijnwereld ook als wel eens gebeurt, zijn dit soms net de boeiendste wijnen…
Vijf goede redenen dus om deze wijnen te leren kennen en de schier oneindige culinaire mogelijkheden te ontdekken!
Gedurende dit verhaal over het wonder van de kruising van terroir en microklimaat maakten we, met dank aan de boeiende verhalen en inzichten van Wim, ook kennis met een aantal nieuwe begrippen die onze wijnkennis vervolledigen zoals flor, een Barajuela Albariza kalkbodem, de Zumetxaga regio, Vino de Pago, acetaldehyden, saca’s, asoleo… teveel om op te noemen en hopelijk geen overhoring bij de volgende degustatie!
Wie graag deelgenoot wil worden aan deze regelmatige en uitstekende wijndegustatie kan nog steeds lid worden…
Erik Huyghe
secretaris Vinosi